Glasschuim: een innovatieve en duurzame bouwstof
Glasschuim is een innovatief product dat ongeveer dertig jaar geleden is uitgevonden. De aanleiding daarvoor was heel simpel: een glasfabrikant zocht een toepassing voor zijn glasafval. In plaats van een kostenpost werd het afval hiermee een nieuwe bron van inkomsten. Glasschuim was dus al een duurzaam en circulair product voordat dat in de bouw actueel werd.
Gerecycled glas
Voor het maken van glasschuim wordt het gerecyclede glas tot poeder vermalen en vermengd met een opschuimmiddel. In een laagdikte van 10 tot 15 mm gaat het over een lopende band door een oven. Bij een temperatuur van 800 tot 900 °C schuimt het poeder op tot een laag van ongeveer 80 mm dik. Buiten de oven knapt deze laag door de thermoshock van de buitenlucht in brokken uiteen. Die brokken noemen we glasschuim.
Eigenschappen glasschuim
De luchtbellen in glasschuim maken het enerzijds tot een licht materiaal en anderzijds tot een thermisch isolerend materiaal. Door de gesloten structuur van de poriën neemt het vrijwel geen water op. Er kan alleen onder water enige wateropname plaatsvinden door krimpscheurtjes aan de buitenzijde van de brokken. Doordat glasschuim bestaat uit brokken kan (hemel)water er gemakkelijk doorheen spoelen. Dit gaat door de 20 tot 25 % open ruimte tussen de brokken Ook is glasschuim goed te verdichten voor een hoge drukbelasting, voor bijvoorbeeld funderingen in woningbouw en wegenbouw.
Buitenland
Glasschuim is en wordt in het buitenland veel toegepast. Met name in de wegenbouw in Zweden en Noorwegen, maar ook in Duitsland. In Scandinavië gebeurt dat vooral ter voorkoming van vorstschade. Het is een alternatief voor EPS-blokken. Met als voordeel dat een laag glasschuim wel water doorlaat.
In Duitsland is het vooral het lichte gewicht van glasschuim dat doorslaggevend is voor de infrasector. Hiermee kan zakking van wegen en kunstwerken in zettingsgevoelige gebieden enorm worden beperkt.
Nederland
In Nederland is er tot nu toe weinig gedaan met glasschuim. Dat heeft vooral te maken met de certificering van het materiaal voor de Regeling Bodemkwaliteit. In Nederland wordt glasschuim meestal aangemerkt als niet-vormgegeven bouwstof. Niet vormgegeven bouwstoffen worden voor hun certificering vermalen tot hele kleine delen en dan getest op uitloging. En in die fijne vorm voldeed glasschuim niet aan alle Nederlandse eisen. In de praktijk zijn de brokken glasschuim echter groter dan in de test en logen ze niet uit. Ook wordt gewerkt aan de certificering van de bouwstof voor de Regeling Bodemkwaliteit door een extra bindmiddel toe te voegen waarmee de uitloging binnen de normen blijft.
Luchtbellen
Niet alle glasschuim is aan elkaar gelijk. Dat zit vooral in het verschil in het gebruikte opschuimmiddel. Daardoor kan de laag poeder meer of minder opschuimen en dus meer of minder lucht bevatten. Meer lucht betekent een hoger thermisch isolerend vermogen en een lager eigen gewicht. De draagkracht van het materiaal neemt echter af. Ook is er verschil in nat en droog opschuimmiddel. De keuze daarin is bepalend voor de grootte van de luchtbellen. Glasschuim met een groot aantal kleinere luchtbellen is draagkrachtiger dan een glasschuim met grote luchtbellen.
Van invloed op de kwaliteit is ook het basisproduct van gerecycled glas. Een goede selectie verhoogt de kwaliteit.
Korrelgrootte
Glasschuim is er in verschillende korrelgroottes. Die factor heeft invloed op de toepasbaarheid van het materiaal, bijvoorbeeld voor het verdichten van funderingen. En in bijvoorbeeld beton wil je geen grote brokken maar relatief fijn materiaal als toeslagmateriaal.
Certificering
Belangrijk om op te letten is of glasschuim de juiste certificering heeft voor de beoogde toepassing. Dit geldt met name voor toepassingen in de bodem of in daktuinen waar er hemelwater doorheen gaat spoelen. Dan valt de bouwstof onder de Regeling Bodemkwaliteit en is een certificering AP 04 nodig. Deze certificering toont aan dat het gebruikte glasschuim qua uitloging voldoet aan de normen. De fabrikant voorziet het glasschuim daarvoor van een extra toevoeging die uitlogende stoffen bindt. Dat geldt dus niet voor elk glasschuim.
Akoestische absorptie
Behalve licht, thermisch isolerend en draagkrachtig is glasschuim door zijn oppervlaktestructuur ook nog eens akoestisch absorberend. Deze eigenschap is voor de meeste toepassingen niet relevant, maar biedt zeker mogelijkheden. Zo zijn in Zwitserland langs wegen en spoorlijnen schanskorven gevuld met glasschuim als geluidsscherm. Ook het plafond van het kantoor van Natuurmonumenten in Zierikzee [linken naar artikel op nieuwspagina] bestaat uit ruwe brokken glasschuim met een akoestische absorberend vermogen.
Onbrandbaar
Glasschuim is een materiaal dat onbrandbaar is. Bij hoge temperaturen gaat het smelten, maar er komt geen rook vrij. Dat is een eigenschap die in principe in elk project waardevol is, maar in het bijzonder in gebouwgebonden projecten zoals daktuinen en dakbestratingen.